Boltinn er hjá Rússum - Er líklegt að þeir samþykki vopnahlé?

Sæki samantekt...

Úkraínumenn hafa nýlega fallist á tillögu Bandaríkjamanna um 30 daga vopnahlé í stríði Úkraínu og Rússlands, en nota á þann tíma til að kom á friðarsamningum. Rússar hafa ekki svarað tillögunni og segja margir að núna sé boltinn hjá þeim. Donald Trump Bandaríkjaforseti hefur gefið í skyn að Rússar verði beittir refsiaðgerðum ef þeir samþykkja ekki vopnahlé.

Hilmar Þór Hilmarsson prófessor veltir upp þeirri spurningu, í viðtali við DV, hvað felist í því að boltinn sé hjá Rússum:

„Eins og ég skil stöðuna vilja Rússar friðarsamning en ekki vopnahlé. Rússar eru að sækja fram á vígvellinum og því er líklegt að þeir sjái sér ekki hag í vopnahléi. Ég held að það verði ekki samið um frið á næstunni. Þegar sagt er að boltinn sé hjá Rússum er spurning hvað við er átt. Kröfur Vladimir Pútin varðandi friðarsamninga eru að: Úkraína verði alltaf hlutlaust ríki og aldrei í NATO, að Úkraína láti af hendi fjögur héruð og að Krímskaginn tilheyri Rússlandi. Pútin hefur ekki viljað vopnahlé af ótta við að það verði notað til að vopnavæða Úkraínu enn frekar og þjálfa fleiri hermenn.“

Hilmar spyr hvers konar friðarsamninga Úkraína og Evrópa vilji. „Bandaríkin eru að reyna að koma á einhverjum viðræðum sem ég held að sé jákvætt þó margt sé óljóst varðandi mögulega friðarsamninga.“

Samningar betri en vopnahlé

„Það berast nú fréttir af því að staða Úkraínu í Kúrsk sé slæm og Rússar sæki fram. Eflaust munu Zelensky og Evrópumenn segja að ef Rússar samþykki ekki vopnahléið þá verði Bandaríkin að bregðast hart við og snúa aftur í langt stríð með áframhaldandi vopnasendingum.

Það þarf að ljúka þessu stríði með pólitískum samningum, vopnahlé er ekki varanleg lausn. Áhersla margra Evrópuríkja hefur verið að senda meira af vopnum til Úkraínu og svo ef einhvern tíma tekst að semja frið verði friðargæsluliðar frá NATO ríkjum í Úkraínu. Ég held að Rússar samþykki þetta ekki, þeir munu líta á þá sem NATO hermenn þó NATO ríki kalli þá friðargæsluliða og að Úkraína verði þá óformlegt NATO ríki. Það hefur komið fram að Rússar eru alfarið gegn veru erlendra hermanna í Úkraínu.“

Erfitt að sjá tækifæri til refsiaðgerða

„Það gæti verið taktísk ráðstöfun Trump-stjórnarinnar að fá Zelensky og Evrópubúa til að samþykkja að minnsta kosti þörfina fyrir samningaviðræður og að þetta vopnahlé sé aðeins upphafsstaða til opna fyrir samninga við Rússland,“ segir Hilmar. Hann gerir athugasemdir við hótanir Trumps um efnahagsþvinganir í garð Rússa:

„Trump hefur talað um að refsa Rússum ef þeir samþykkja ekki vopnahlé en það er vandséð við hvað er átt. Þessa dagana eru lítil utanríkisviðskipti milli Bandaríkjanna og Rússlands og óljóst hvernig á að refsa Rússlandi frekar en orðið er.“

Hilmar á ekki von á því að Rússar samþykki vopnahléstillöguna og þeir óttast að tímabundið vopnahlé gefi Úkraínumönnum tækifæri til að vígbúast.

„Rússar vildu samkomulag til langs tíma sem tæki mið af hagsmunum þeirra og kröfum sem ég gat um hér að ofan. Þetta kallar á frekari viðræður milli Rússa og Bandaríkjamanna. Ég held líka að Vladimír Púín, forseti Rússlands, vilji ræða heimsmálin við Donald Trump forseta Bandaríkjanna á breiðari grundvelli en bara um Úkraínustríðið og staðan á norðurslóðum væri hluti af þeim viðræðum.“

Viðræður jákvætt skref

Hilmar telur að viðræður milli Bandaríkjamanna og Rússa séu jákvætt skref í átt til friðar. „En það er langt í land. Bandaríkin þurfa svo að fá Evrópu og Úkraínu til að samþykkja friðarsamninga, sem getur orðið erfitt.“