Stjórna fjárfestingasjóðirnir BlackRock og Vanguard heiminum?

Sæki samantekt...

Fjárfestingasjóðurinn BlackRock hefur verið töluvert í fréttum undanfarnar vikur, en nú virðist sjóðurinn ætla að kaupa hafnirnar við Panamaskurðinn, Kína og fleiri ríkjum til mikillar gremju. Líklega er Panama þar að freista þess að friðþægja Donald Trump Bandaríkjaforseta sem hafði hótað því að ná til sín völdum yfir þessari mikilvægu flutningaleið.

BlackRock er valdamikill sjóður og því viðfangsefni fjölda samsæriskenninga. Til dæmis er því haldið fram að sjóðurinn eigi í raun Fox fréttastofuna sem og Dominion kosningakerfið. Eins blandast sjóðurinn inn í vinsælar samsæriskenningar um meint valdatafl gyðinga og hefur jafnvel verið kennt um covid — 19 faraldurinn.

Eins á BlackRock að hafa tekið stjórnina í mörgum stórfyrirtækjum með því að sölsa undir sig atkvæðisrétt á hluthafafundum, og það jafnvel í íslenskum stórfyrirtækjum.

Hvaða sjóðir eru þettta?

Félagarnir í hlaðvarpinu Álhatturinn tækla að þessu sinni fjárfestingasjóðina og meint heimsyfirráð þeirra.

Í lýsingu þáttar segir:

„Fjárfestingasjóðirnir BlackRock & Vanguard ættu að vera flestum Álhöttum og samsærissmiðum vel kunnugir. Enda eru þessir sjóðir oftar en ekki nefndir á nafn þegar samsæri og eitthvað vafasamt ber á góma. En hvaða sjóðir eru þetta? Hverjir eiga þá og hverra erinda gegna þeir? Samanlagt eiga þessir tveir sjóðir og litli bróðir þeirra State street um það bil 22% allra hlutabréfa í veröldinni og sitja þeir saman eins og ormur á gulli á tæplega 5% heildarauðs heimsins.

Auk þess eiga þessir sjóðir stóran hlut í um það bil 89% af fyrirtækjunum sem skráð eru á SPP500 hlutabréfavísitöluna. Í öllum þessum fyrirtækjum eiga sjóðirnir stjórnarmenn sem ganga erinda þeirra og kjósa eftir þeirra höfði. Það má því með sanni segja að sjóðirnir fari með völd og ráði yfir allflestum fyrirtækjum á bandarískum hlutabréfamarkaði og jafnvel víðar. Sjóðirnir eiga til að mynda hlut í íslenskum fyrirtækjum á borð við Marel og Össur, auk þess að erfitt er að finna það alþjóðlega fyrirtæki sem þeir eiga ekki hlut í.

Skemmtilegur samkvæmisleikur fyrir Álhatta gæti verið að hugsa um fyrirtæki og reyna að giska á hver þessara þriggja sjóða sé stærsti hluthafinn, hver sé næststærstur og hver sé sá þriðji stærsti. Því oftar en ekki raða nákvæmlega þessir þrír sjóðir sér í efstu sætin. En þá er það spurningin hvers vegna? Fyrir hverja vinna þessir sjóðir og hverjir eru eigendur þeirra?“

Ávöxtun eða völd?

„Einhverjir vilja meina að þetta séu ósköp venjulegir fjárfestingasjóðir sem starfi fyrst og fremst í umboði lífeyrissjóða og þjóðríkja og að markmið þeirra sé í raun bara að tryggja langvarandi ávöxtun fyrir sjóðfélaga sem sé í raun öllu samfélaginu til hagsbóta. En er það raunin? Eða beita þessir sjóðir sér af hörku fyrir samfélagsbreytingum með miklum pólitískum áhrifum og tilheyrandi heilaþvotti og miðstýringu? Getur verið að þessir sjóðir hafi t.d áhrif á efnisval sjónvarpsstöðva eða streymisveita í þeirra eigu?

Hvaðan kemur þessi krafa um svokallaðar sjálfbærnis- og jafnréttis vottanir og eru þær samfélaginu í raun til góða eða búa annarlegar og afkáralegar hvatir að baki? Getur verið að illa innrætt fólk vilji knésetja fjölskyldueininguna og útrýma öllum þjóðlegum eða persónulegum gildum? Til þess að við missum sjónar af sjálfum okkur og því sem raun skiptir máli. Vilja stjórnvöld að við upplifum okkur útundan og ein svo auðveldara sé að selja okkur lygina og stjórna okkur? Hvað og hverjir ráða því í hvaða fyrirtækjum sé fjárfest og hvaða fyrirtækjum ekki? Og til hvers eru eiginlega allar þessar tilgerðarlegu og tilbúnu vottanir sem þýða í raun ekkert þar sem þær ganga hvort sem er kaupum og sölum á almennum markaði?“

Náttúran eða ofsagróði?

„Allt tal um lífrænar vottanir, kolefnisfótspor og jafnlaunavottanir er í raun tilgangslaust hjal og merkingarlaust þvaður þegar vottanirnar eru keyptar og seldar á markaði og seldar hæstbjóðanda. Snúast þessar vottanir þá fyrst og fremst um peninga en ekki umhverfisvernd? Þurfa fyrirtæki þá að þóknast þessum sjóðum og ákveðnum stjórnmálamönnum til þess að eiga séns á að lifa af, fremur en að fara eftir þar til gerðum umhverfisreglum? Snýst þetta bara allt um ofsagróða hinna fáu og ríku fremur en hagsmuni náttúrunnar og almennings?

Og hvernig stendur eiginlega á því að sömu þrír sjóðirnir fái að eiga svo stóra hluti í svo gott sem öllum fyrirtækjum á markaði. Hverra erinda ganga þeir og hvers vegna? Snýst þetta einungis um að tryggja sjálfbærni og velferð mannkyns eða eru annarlegar og vofeiginlegar ástæður að baki.

Þetta og svo margt, margt fleira skemmtilegt í þessum nýjasta þætti af Álhattinum þar sem félagarnir Guðjón Heiðar, Haukur Ísbjörn og Ómar Þór velta því fyrir sér hvort að BlackRock og Vanguard stjórni heiminum í gegnum krosseignarhald.“