„Þetta hefur ekkert með 48 daga að gera“

Sæki samantekt...

Sitt sýnist hverjum um drög Hönnu Katrínar Friðrikssonar atvinnuvegaráðherra að breytingum á reglugerð um strandveiðar sem kynnt voru nýverið í samráðsgátt stjórnvalda. Hljóta drögin meðal annars gagnrýni fyrir að taka fyrir að makar, systkini, vinir eða börn og foreldrar geta stundað strandveiðar með jafnan eignarhlut í bátnum sem nýttur er.

Í síðustu viku sagði Hanna Katrín að ekki mun takast að afgreiða frumvarp um breytingar á lögum sem myndi tryggja öllum strandveiðibátum 48 veiðidaga nægilega snemma til að það myndi gilda um veiðar sumarsins líkt og ríkisstjórnin boðaði í stefnuyfirlýsingu sinni. Þess í stað boðaði hún reglugerðarbreytingar sem ættu að miða að því að tryggja bátunum þennan fjölda veiðidaga.

„Þetta hefur ekkert með 48 daga að gera,“ segir Magnús Þór Hafsteinsson í umsögn sinni en hann er fyrrverandi starfsmaður þingflokks Flokks fólksins og gerir út Orminn Langa AK-64.

Hann vísar til orða ráðherra um að boðaðar reglugerðarbreytingar myndu styðja við markmið um að tryggja strandveiðisjómönnum 48 veiðidaga í sumar.

Breytingarnar sem lagðar eru til taka til þriggja þátta. Í fyrsta lagi að sett verði umsóknarfrestur fyrir strandveiðileyfi 15. apríl ár hvert, í öðru lagi að sá sem er lögskráður á bát fyrir strandveiðar þurfi að eiga að minnsta kosti 51% hlut í bátnum og í þriðja lagi ítrekuð skylda til að skila aflaupplýsingum stafrænt til Fiskistofu áður en bátur kemur að bryggju.

„Fyrsti liður er allt í lagi til að gefa svigrúm til að fara í saumana á eignarhaldi áður en leyfi eru gefin út. Annar liður er skref í rétta átt en ég hefði viljað ganga enn lengra. Þriðji liður er hreinn óþarfi og ætti að fella alfarið burt úr reglum um strandveiðar. Hvergi er sjáanlegt í þessari reglugerð að hún sé til þess fallin að tryggja 48 daga á strandveiðum eins og ráðherrann boðaði,“ segir Magnús Þór í sinni umsögn.

Hann viðurkennir þó að takmarkanir í tengslum við eignarhald geta dregið úr þeim fjölda sem stunda strandveiðar og því verði mögulega meira til skiptanna í strandveiðipottinum svokallaða.

Vert er að geta þess að Hanna Katrín hefur einnig boðað breytingar á reglugerð um veiða rí atvinnuskyni fiskveiðiárið 2024/2025, en sú reglugerð felur í sér ráðstöfun aflaheimilda.

Taka fyrir samstarf

Alls hafa borist 64 umsagnir hingað til og snýst fjöldi umsagna um eignarhald og segir Karen Elísabet Stephensen Halldórsdóttir í umsögn sinni að skilyrðin sem lagt er upp með búi til ákveðið ójafnrétti í tilfelli báts sem er í eigu félags maka eða félaga.

„Annar þeirra getur þó bara verið skráður sem skipstjóri í einu. Þetta skapar ójafnræði og er í raun ósanngjarnt fyrir þann sem ekki getur skráð sig á leyfið en er til jafns skuldbundinn fyrir skuldum og öðrum ábyrgðum. Til þess að þetta sé gerlegt þarf viðkomandi að gefa eftir jafnan hlut sinn í félagi og skapa þannig ójafnvægi. Í raun er miklu betra og sanngjarnara að krafan sé að lágmarki 50% eignarhlutur þannig má stuðla að eðlilegum samskiptum og valdahlutfalli innan félags,“ segir Karen.

Svipaða sögu segir Fannar Eyfjörð Skjaldarson. „Nú eigum við hjónin fyrirtækið saman 50% hvort, ég ræ en konan sér um bókhald og ofl. í landi, er það réttlæti að skerða eignarhlut annars hjóna til að ég geti róið? Þetta er sami lögaðili, sama skip, sami skipstjóri og sama eignarhald og síðustu ár á strandveiðum, hvað er unnið með því að breyta eignarhaldi um 1%?“

„Hefur það þá verið litið hornauga í þessu kerfi hingað til að feðgar, mæðgin, bræður, systur eða vinir eiga saman bát 50% hvor og annað hvort skipst á að róa eða ekki?“ spyr Magnús Kristján Guðjónsson. „Þetta myndi henta mér og mínum syni illa þar sem ég þarf þá að selja honum 1% eða hann mér 1%,“ segir hann.

Vilja herða skilyrðin

Þó nokkur dæmi eru um að umsagnir séu á þann veg að skilyrði um eignarhald ættu að evra mun meiri en lagt er til.

„Menn eru þegar farnir að breyta eignarhaldi á bátum, skýlaus krafa ætti að vera 100 prósent eignarhald í bátnum nema ef um hjón sé að ræða sem eiga þá bát, útgerð saman til helminga. Annars finna menn alltaf leiðir fram hjá þessu,“ segir Sigurður Haukur Eiðsson.

„Ef tveir eða jafnvel fleiri aðilar eiga bát saman eru þeir örugglega í annarri vinnu og engin glóra að taka kvóta af atvinnusjómönnum til að láta menn í fullri vinnu annarsstaðar hafa hann, sérstaklega þar sem strandveiðifiskur gefur fast af helmingi minna af sér heldur en ef t.d. frystitogari veiddi hann á öðrum árstíma. Fiskurinn er að koma úr hrygningu og er nálægt þremur mánuðum að ná fyrri styrk, sem sagt maí, júní og júlí,“ segir hann.

Kristján Rafn Guðmundsson telur einnig að herða mætti skilyrði til að róa.

„Líst vel á þessar tillögur varðandi 51% eignarhaldið mætti þess vegna vera 80%. Það mætti bæta við að sami aðili yrði að vera prókúruhafi ef um lögaðila sé að ræða. Reyna þarf með öllum tiltækum ráðum að koma þessu þannig fyrir að eigendur rói sjálfir sínum bát,“ segir hann í umsögn sinni.

Aðrir fagna

Ekki eru þó allir ósáttir við drögin og fagnar Róbert Grétar Gunnarsson að lögð sé áhersla „á einföld atriði til að gera kerfið skilvirkt, sanngjarnt og fyrirsjáanlegt. Allt atriði sem skipta raunverulegu máli og er góð byrjun á betrumbættu framtíðarskipulagi strandveiða.“

„Vel gert!“ skrifar Róbert Grétar.