Eistnesk að kenna íslensku: „Þúst, ehaggibara og kúka”

Sæki samantekt...

Það er vægast sagt frábært að tala við Gamithra Marga, stofnanda TVÍK. Ekki aðeins vegna þess að hún talar frábæra íslensku, vann Gulleggið árið 2022 og hefur þróað mjög skemmtilega útfærslu á stafrænum tungumálaskóla sem heitir TVÍK.

Heldur er það líka svo skemmtileg saga að heyra hvernig þessi unga og kraftmikla kona frá Eistlandi er nú að kenna öðrum útlendingum að tala íslensku.

Þó aðeins búin að búa á Íslandi sjálf síðan lok árs 2016, þá sautján ára.

„En það eru flestir viðskiptavinir TVÍK búsettir í útlöndum eða tæp helmingur,“ segir Gamithra.

Ha, nú?

„Já, bæði frá Bandaríkjunum og Evrópu en bandaríski markaðurinn er þó sá markaður sem hefur verið að stækka hraðast. Þetta kom mér líka á óvart, en oft er þetta þá fólk sem er með einhverja tengingu við Ísland. Langar að koma hingað, á íslenskan maka eða einhverjar aðrar rætur, hefur áhuga á Íslandi og svo framvegis.“

Fyrirhugað er þó að sækja meira á íslenskan fyrirtækjamarkað. Þar sem TVÍK, skammstöfun fyrir TækniVæddaÍslenskuKennarann, gæti mögulega nýst starfsfólki af erlendu bergi brotnu og vinnustöðum sem vilja styðja við íslenskukennslu.

Gamithra er meðal fyrirlesara á Hvatningardegi Vertonet sem er í dag. Dagskrá Hvatningardagsins hefst klukkan 13 í Tjarnabíó, en nánari upplýsingar um daginn má sjá hér.

Í tilefni Hvatningardagsins, fjallar Atvinnulífið um málið í gær og í dag.

Fékk Ísland á heilann

Gamithra segist hafa verið fyrir framan tölvuskjá nánast alla sína tíð. Að forrita er henni því augljóslega í blóði borið.

Þegar Gamithra var unglingur, fékk hún einhverra hluta vegna brjálæðislega mikinn áhuga á að koma til Íslands. Vissi þó lítið sem ekkert um landið fyrr en hún var þrettán ára.

„Þetta var bara svo sterk tilfinning um eitthvað sem ég þyrfti að gera; að ég þyrfti að komast hingað,“ útskýrir Gamithra. Eflaust að vísa til þess að innsæið hafi leitt veginn.

Til Íslands kom hún með 200 evrur í vasanum, reddaði sér með því að fá að gista hjá fólki á Akureyri en fór loks að vinna á bóndabæ. Þar sem hún komst að því á leiðinni á bóndabæinn að hjónin á bóndabænum tala ekki ensku.

„Þannig að upphaflega hugmyndin mín að tungumálakennslunni var að auðvelda fólki sem vildi koma til Íslands og vinna á sveitabæ að geta gert það. Ég yrði nokkurs konar milliliður í því að fólk gæti átt samskipti þannig að það gæti unnið á íslenskum sveitabæ, án þess að lenda í því sama og ég,“ segir Gamithra og hlær.

Þróunin varð þó önnur.

„TVÍK er í dag fyrst og fremst kennsluforrit og stafrænt samfélag fólks þar sem fólk er alla daga að tala saman um íslensku eða að læra íslensku og svo framvegis. Ég vill því frekar tala um TVÍK sem tungumálaskóla,“ segir Gamithra og brosir.

Að vera frumkvöðull með sprotafyrirtæki á Íslandi þýðir í raun blóð, sviti og tár. Því vinnan er jú gífurlega mikil og ekki að undra þótt margir sprotar gefist upp á þeirri vegferð.

„Þótt tekjur TVÍK nái að borga leiguna, er þetta svo sem ekki nein peningavél því markhópurinn fyrir íslenskukennsluna eina og sér mun alltaf verða svo lítill,“ segir Gamithra og lýsir því hvernig hún eins og svo margir aðrir sprotar, passar sig einfaldlega á því að lifa spart, leyfa sér lítið en vinna mikið.

Þá er augljóst að Gamithra er að vinna að TVÍK sem ákveðinni hugsjón. Því flest stéttarfélög, að Eflingu undanskildri, greiða mótframlag með námskeiðum TVÍK. Til að mæta því fólki sem vill læra íslensku með TVÍK en hlýtur ekki stuðning frá stéttarfélaginu, hefur Gamithra boðið upp á afslátt.

„Þetta þýðir að helmingur allra mögulega tekna hefur farið í afslætti því rúmlega helmingur notenda hefur keypt á þessu afsláttarverði. Þetta hef ég gert einfaldlega til að gera íslenskukennsluna aðgengilega fyrir fólk.“

„Þúst, ehaggibara og kúka“

Eitt af því sem er svo áhugavert við TVÍK er að nálgunin er eins mennsk og tæknin mögulega ræður við.

Í TVÍK eru öll orðin sögð eins og fólk talar á Íslandi.

Líka litlu orðin eins og Ha? Eða Æi…

Eða „þúst, ehaggibara og kúka.“

Oft vantar í tungumálakennslu talmál þannig að útlendingar læri að tala eins og fólkið sjálft.

Með TVÍK lærir þú að tala eins og Íslendingar gera sjálfir.“

Þessu til staðfestingar má einmitt geta þess að íslenskan hennar Gamithra er ekki aðeins má segja hreim-laus, heldur talar hún nákvæmlega eins og við öll hin gerum.

Slettir stundum með orðum eins og „það meikar ekki sens,“ en notar líka gömul og gild íslensk orð eins og „að öðlast“ eða „tilhneiging.“

Það merkilega er þó að Gamithra hefur leynt og ljóst unnið að því að fjarlægja sem mest af gervigreind úr TVÍK-kennslunni.

Nú? Er ekki gervigreindin einmitt svo mikilvæg í öllu í dag?

„Jú en hún byggir alfarið á skrifuðum gögnum. Þess vegna kennir hún ekki fólki að tala eins og Íslendingar gera, heldur frekar að tala eins og skrifað mál lítur út. Það er líka fullt af orðum sem gervigreindin myndi einfaldlega aldrei nota, þótt þau séu algeng í talmáli Íslendinga,“ segir Gamithra.

Já, meikar sens þegar hún segir það…

„Annað sem hjálpaði mikið við að þróa TVÍK er að ég lærði ekki íslensku í háskóla og kunni því ekki allar reglurnar fyrir fram. Þetta held ég að sé oft vandi við tungumálakennslu því fólkið sem skrifar kennsluefnið veit einfaldlega svo mikið um reglur og málfræði að það er ekkert endilega að búa til besta kennsluefnið fyrir fólkið sem vill læra íslenskuna.“

Gamithra lagði þó í heilmikla vinnu síðar við að læra málfræðina og reglurnar. Þannig að kennsluefnið væri rétt og nákvæmt.

„En oft hugsaði ég með mér: Vá hvað ég er heppin að hafa ekki vitað þessa reglu fyrr!“

Vinátta, ást og ryksugur

Eitt af því sem Gamithra segir vera helsta kostinn við TVÍK kennsluna er að sá sem er að læra íslenskuna, getur átt í samtölum og samskiptum við véltækni.

„Það vill enginn vera að segja einhverja vitleysu fyrir framan aðra eða hljóma eitthvað asnalega. Ég vill því meina að þetta næði sem TVÍK býður upp á, að þú getir verið að æfa þig að tala við þetta sérvitra vélmenni sem TVÍK-karakterinn, er sé ákveðið lykilatriði og stór partur af því hversu vinsælt TVÍKappið er hjá notendum. Sem sumir hverjir hafa haft samband og einfaldlega hrópað yfir sig: Vá, hvað ég er ánægð að finna loksins leið sem er að virka fyrir mig í kennslu!“

Að skoða kennsluefnið sem er í boði hjá TVÍK er afar áhugavert. Því nemendur eru greinilega að læra ótrúlegustu hluti sem allir Íslendingar þekkja;

Um gular viðvaranir

Að komast til Tenerife!

Um vináttu, ást og ryksugur.

„Þú færð samt aldrei stig í TVÍK, hvorki fyrir að gera rétt eða refsistig. Þér er alltaf hjálpað að svara rétt og auðvitað kennir TVÍK alla málfræði og reglur. En ég hef lagt mikla áherslu á að kennslan sé ekki hrós- eða refsing eins og oft er í tungumálaöppum.“

Sjálf fór Gamithra í Verkmenntaskólann á Akureyri en útskrifaðist sem stúdent frá menntaskólanum á Tröllaskaga. Gamithra hefur líka setið kúrsa í heimspeki í Háskóla Íslands.

Vinnan á samt hug hennar allan og til viðbótar við TVÍK stofnaði Gamithra líka samtökin Samtök um mannvæna tækni. Þau hafa það að markmiði að hönnun, þróun og notkun á tækni fylgi siðferðilegum viðmiðum sem setja velferð notenda, náttúru og samfélags í heild í forgang fram yfir einkahagsmuni.

Samtökin segir Gamithra að hafi gefist vel fyrir tengslamyndun.

„Því ég hef farið öðruvísi leiðir í tengslamyndun. Ekkert endilega fundið mig mikið í nýsköpunarumhverfinu sem gengur mikið út á viðburði og kokkteilboð. Það sem mér hefur fundist gefa mér mest er pólitíska starfið sem ég hef tekið þátt í með Pírötum, að vera í samfélaginu sem er hjá nemendum TVÍK og í gegnum samtökin Samtök um mannvæna tækni.“

Gamithra segir ekkert ólíklegt að seinna meir flytji hún með TVÍK til annarra landa. Bæði til að færa út kvíarnar en eins til að öðlast fjárhagslegt öryggi.

„Það er margt mjög gott á Íslandi. En þetta er dýrt land. Húsaleigan sem ég borga hér, er sambærileg upphæð og ég myndi borga fyrir einbýlishús með fjórum herbergjum og sauna í Eistlandi,“ segir Gamithra og hlær.

En öllu gríni fylgir alvara.

„Ef ég flyt annað er það líklega líka til að losna við þessar fjárhagsáhyggjur sem fylgja því að búa á Íslandi. Því ég sé ekki fyrir mér að geta keypt mér hús. Þótt margt sé frábært hér, er líka margt sem er erfitt og það hversu dýrt landið er, er eitt af því erfiða.“

En vaxtartækifæri gætu líka fylgt TVÍK seinna meir ef Gamithra flytur. Því ekki er ólíklegt að hún muni úTVÍKka kennslu TVÍK síðar þannig að TVÍK verði tungumálaskóli fyrir fleiri tungumál.

En þó alltaf tungumál eins og íslensku sem eru lítil og í hættu á að útrýmast.

Ég bjó til dæmis einu sinni í Wales í Bretlandi og velska er tungumál sem ég hefði alveg áhuga á að kenna í gegnum TVÍK.“