Stefna að stofnun inn­viðafélags ríkisins

Sæki samantekt...

Ríkisstjórnin stefnir að því að koma á fót innviðafélagi sem myndi sjá um fjármögnun stærri samgönguframkvæmda, s.s. vegna jarðganga og sambærilegra flýtiframkvæmda. Kristrún Frostadóttir greindi frá þessu á blaðamannafundi í hádeginu.

„Það eru áform sem verður ráðist í strax á þessu ári að stofna innviðafélag eða ríkisaðila sem heldur utan um stórar innviðaframkvæmdir; jarðgöng, brúarsmíði og -gerð, stórar framkvæmdir í vegakerfinu. Þar ætlum við að búa til félag þar sem að lífeyrissjóðirnir og stórir stofnanafjárfestar geta komið að. Þetta er eitthvað sem verður sett í forgang núna strax,“ sagði Kristrún.

Hún sagði að allt verði gert sem hægt er að gera til að virkja lífeyrissjóði í þessum efnum.

Kristrún setti einnig áform ríkisstjórnarinnar um aukna gjaldheimtu í sjávarútvegi og ferðaþjónustu við fjárfestingar í innviðum, þar á meðal vegakerfinu. Hún sagði að ekki hafi tekist að fjárfesta nægilega í stórum innviðum þrátt fyrir að við séum rík þjóð.

„Þess vegna höfum við talað um þessa leiðréttingu á viðbótarveiðigjöldum sem fer nær óskipt, sú upphæð, strax á næsta ári, 7 milljarðar, til þess að styrkja vegakerfi landsins. Árið 2028 er þessi upphæð komin upp í 9 milljarða. Við höfum bara sagt það að við ætlum að nýta ígildi þessa fjármagns beint í vegakerfið,“ sagði Kristrún og nefndi einnig áformaða aðgangsstýringu í ferðaþjónustu í þessum efnum.

Yrði mikil breyting

Í fjármálaáætlun fyrir 2026–2030 er fjallar nánar um áform um innviðafélag og tilgreint að hér sé að ræða fyrirmynd frá nágrannalöndum sem sum hafi stofnað sérstakt slíkt félag eða ríkisaðila sem sér um fjármögnun stærri samgönguframkvæmda ‏.

„Væri ráðist í stofnun félags um stærri samgönguframkvæmdir er um að ræða mikla breytingu á utanumhaldi um slíkar framkvæmdir. Mikilvægt er að víðtæk umræða eigi sér stað um þessar hugmyndir með samráði á vettvangi stjórnmálanna,“ segir í fjármálaáætluninni.

Fram kemur að umgjörð um fjármögnun, framkvæmd og rekstur umferðarmannvirkja sem falla undir fyrirkomulag af þessu tagi þurfi að skilgreina vel með fjárhagslega sjálfbærni að leiðarljósi enda yrði fjármögnun utan A 1-hluta fjárlaga.

Slíku innviðafélagi mætti leggja til eigið fé frá ríkinu, t.a.m. í formi fyrirliggjandi samgönguinnviða til að búa til tekjustreymi sem nýtt yrði til að ráðast í arðsamar nýframkvæmdir og uppfærslu á eldri innviðum.

Mögulegt væri að veita slíkum aðila heimildir til lántöku, þar sem framtíðartekjustreymi af samgönguinnviðum yrði veðsett til að fjármagna arðbærar fjárfestingar í nýjum samgönguinnviðum en þó þannig að það valdi ekki óásættanlegri áhættu fyrir ríkissjóð.

„Þannig mætti t.a.m. hvetja til aukinnar aðkomu lífeyrissjóða og annarra fjárfestingarsjóða að innviðafjárfestingum. Þar sem um ríkisaðila væri að ræða myndi þó áhætta af afkomu verkefna slíks innviðafélags liggja hjá ríkissjóði,“ segir í fjármálaáætlun.

Endurskoða lög um PPP verkefni

Samhliða ofangreindu þyrfti að ráðast í endurskoðun á lögum um samvinnuverkefni um samgönguframkvæmdir til að mögulegt verði að koma á árangursríku samstarfi milli ríkis, lífeyrissjóða og einkaaðila við innviðauppbyggingu.

Meginmarkmiðið með samvinnuverkefnum sé að flýta fjárhagslega sjálfbærum framkvæmdum með aðkomu einkaaðila ásamt því að yfirfæra áhættu af byggingu og rekstri slíkra fjárfestinga frá ríkinu.

Stærstu óvissuþættirnir við mat á því hvort verkefni teljist sjálfbært lúta að umferðarmagni og greiðsluvilja auk óvissu um endanlegan kostnað, einkum þegar kemur að jarðgangagerð.

„Í þeim tilvikum þar sem mikil óvissa er um tekjur af veggjöldum, eða ljóst að slíkar tekjur standa ekki með beinum hætti undir fjárfestingunni, er nauðsynlegt að meta hvort bjóða eigi blandaða fjármögnunarleið með „skuggagjöldum“ frá ríkinu sem miðast við tiltekna lágmarksumferð eða fastar reiðugreiðslur til að einkaaðili sé reiðubúinn að taka þá áhættu sem felst í því að byggja og reka mannvirkið yfir tiltekinn tíma,“ segir í fjármálaáætlun.