Tekist á um vopnastuðning við Úkraínu

Sæki samantekt...

Til hvassra orðaskipta kom á milli gesta í Pallborðinu á Vísi í dag þar sem staða öryggis- og varnarmála í Evrópu var til umræðu. Þótt gestir væru sammála um mikilvægi þess að friður komist á í Úkraínu voru skiptar skoðanir um það hvaða leiðir væru vænlegastar til árangurs.

Þau Friðjón Friðjónsson, borgarfulltrúi og áhugamaður um bandarísk stjórnmál, Stefán Pálsson, sagnfræðingur og hernaðarandstæðingur, og þingmennirnir Pawel Bartoszek og Sigríður Andersen ræddu vítt og breytt um stríðið í Úkraínu og stöðu Íslands í alþjóðakerfinu í ljósi vendinga undanfarinna daga.

Brot úr umræðunum þar sem hvar mestur hiti færðist í leikinn má sjá í spilaranum hér að neðan.

Hvorki Sigríði né Stefáni hugnast að Ísland taki þátt í að styðja Úkraínu með vopnakaupum. Friðjón og Pawel telja hins vegar ekki tækt að hætta að styðja við Úkraínu með þeim hætti sem Úkraínumenn þurfi á að halda, nema frekari öryggistryggingar séu fyrir hendi. Einkum í ljósi breyttrar afstöðu Bandaríkjanna og þeirrar staðreyndar að Rússar hafi ítrekað virt alþjóðalög og vopnahléssamninga að vettugi.

Átökum ljúki „með einum eða öðrum hætti“

Fram kom meðal annars í máli Sigríðar að orð og ákvarðanir Donalds Trump Bandaríkjaforseta undanfarna daga þurfi ekki að koma á óvart. Það sé í takt við það sem hann hafi boðað í kosningabaráttu sinni.

„Aðal atriðið finnst mér á þessum tímapunkti er að allir þessir þjóðarleiðtogar sem skipta máli í þessu, gleymum því ekki að fæstir þjóðarleiðtogar í Evrópu skipta nokkru máli í þessu sambandi. En þeir sem að geri það, að þeir sýni smá stillingu og bara hafi fókusinn á því að ljúka þessum átökum með einum eða öðrum hætti,“ sagði Sigríður. Þessi ummæli rifjaði Friðjón upp síðar í umræðunni.

Sjá einnig: Óttast að Íslendingar þurfi að halla sér að Evrópusambandinu

Þótt Stefán og Sigríður séu ósammála um margt, voru þau nokkuð sammála um það að áframhaldandi vopnasendingar til Úkraínu væru að þeirra mati ekki til þess fallnar að leysa vandann.

„Stjörnustríðs-mynda illa heimsveldið“

„Það sem truflar mig dálítið í umræðunni um þetta stríð er það að menn reyna að keyra tvö gagnstæð narratíf á sama tíma. Annars vegar um það að Rússland sé þetta stjörnustríðs-mynda illa heimsveldi sem að sé bara með nákvæmt plott upp á vegg um það hvernig þeir ætli að taka Evrópu sem muni hrynja eins og spilaborg og verði bara ekki stöðvaðir, París falli í næstu viku,“ sagði Stefán. Pawel stóð ekki á sama um þessa skýringu Stefáns og reyndi að grípa inn í, en Stefán hélt áfram.

„Á sama tíma reyna menn að viðhalda narratífinu að þeir ríði til falls, það er bara bent á það, réttilega, að þarna sé stríð sem er búið að spóla sig ofan í einhverjar skotgrafir eftir þriggja ára hernað og gengur aðallega út á það að hermenn beggja aðila eru að fela sig megnið af tímanum fyrir sprengjum hins. En svo þurfi bara örlítið meiri stuðning í smá tíma í viðbót og þá verði stríðið óvinsælt í Rússlandi, ríkisstjórnin þar hrynji og glæstur sigur vinnist á vígvellinum,“ sagði Stefán með miklum tilþrifum. Hvoru tveggja gangi að hans sögn ekki upp á sama tíma.

Eins og að mæta „tveimur strámönnum í einu“

Þá komst Pawel að og svaraði fullum hálsi. „Það er eins og sé stillt upp tveimur strámönnum í einu, ég hef aldrei upplifað það áður. Í fyrsta lagi þá hefur Pútín ekkert talað um það að ætla að taka yfir París. Yfirlýst stefna Rússlands og Pútíns liggur alveg fyrir, hann hefur áhuga á því að ná til sín löndum fyrrum Sovétríkjanna,“ sagði Pawel. Því vilji Rússar ná annað hvort með beinum hætti eða með því að færa löndin undir sitt áhrifasvæði.

„Þannig að lönd sem þurfa að hafa áhyggjur eru lönd eins og Úkraína, Belarús, Eystrasaltslöndin og svo löndin sem liggja þar við, þau áttu [að mati Pútíns] aldrei að fara í Nato, það er hið opinbera narratíf Pútíns, ekki það að hann ætli að valta yfir alla Vestur-Evrópu,“ sagði Pawel. „Í öðru lagi, varðandi vopnakaup og vopnastuðning, þá er það náttúrlega svolítið þannig að á meðan Rússum verður ágengt á vígvellinum, á meðan þeir færast um nokkra ferkílómetra á viku, þá erum við þarna með stjórnanda sem skeytir engu um mannslíf. Hann er bara ánægður með það,“ hélt hann áfram.

Pútín haldi áfram að valta yfir Úkraínu og sem stendur sé ekkert útlit fyrir að hann verði stöðvaður. Því sé varhugavert að mati Pawels að horfa upp á það að vopnabyrgðir Úkraínu verði uppurnar, sem geri það að verkum að Úkraína eigi erfiðara með að verja sig, orkuinnviðir muni hrynja og Rússar halda leggja landið undir sig. „Það er það sem mun gerast ef að allar vopnasendingar til Úkraínu hverfa. Þannig ef menn vilja frið, þá þarf fyrst að vera þannig staða að aðilinn sem hefur verið ráðist á sé í einhverri aðstöðu til að semja um slíkan frið,“ sagði Pawel.

„Í liði með þeim sem er að ráðast á“

Friðjón gat ekki annað en dæst, inntur eftir viðbrögðum við orðum Stefáns. „Ég verð að taka undir með Pawel að mér fannst þetta vera tveir strámenn. En það sem veldur mér meiri áhyggjum er það þegar Sigríður talaði hérna um frið með „einum eða öðrum hætti,“ sagði Friðjón. Í sögulegu samhengi sé tilefni til að staldra við þegar talað sé um frið „með einum eða öðrum hætti.“ Það minni Friðjón á það þegar talað var um að það þyrfti að koma á friði í Póllandi í september árið 1939 „með einum eða öðrum hætti.“

„Ef að fólk er á móti því að styðja við þá sem eru að verja sig, þá eru þeir í liði með þeim sem er að ráðast á,“ sagði Friðjón. Sigríður sætti sig ekki við að sitja undir þessum athugasemdum. „Ekki vera með svona málflutning hérna gagnvart mér. Það er enginn hér, eða ég held á Íslandi, sem stendur ekki með þeirri baráttu sem Úkraína hefur verið í. Þessi málflutningur er ofboðslega ódýr,“ svaraði Sigríður.

„Samt er fólk að býsnast yfir því að við styðjum,“ skaut Friðjón þá inn í. Þá vildi Sigríður meina að hún væri fyrst og fremst að spyrja hvenær og hvernig menn sjá fyrir sér að þessi átök leysist, líkt og Sigríður orðaði það. „Eða ætla menn, eins og máltækið segir: sá vægir sem vitið hefur meira, og það þarf að ganga til samninga. Þetta er spurningin,“ sagði Sigríður. Hún telji í lagi að styðja við uppbyggingu til framtíðar, og jafnvel loftvarnir, en ekki með áframhaldandi vopnakaupum að öðru leyti.

Þáttinn í heild sinni má finna í spilaranum hér að neðan.