„Það er skít­kalt hérna“

Sæki samantekt...

Varaforseti Bandaríkjanna lenti fyrr í dag á Pituffik-herstöðinni á norðvestanverðu Grænlandi. Hann hafði orð á því að það væri „skítkalt“ þarna.

Til að gæta sanngirni var ansi kalt á norðanverðu Grænlandi í dag og mældist hátt í 20 gráða frost.

Til stóð að bandarísk sendinefnd sem samanstóð af eiginkonu varaforsetans, henni Ushu Vance, Mike Waltz þjóðaröryggisráðgjafa og Chris Wright orkumálaráðherra færi til Grænlands í dag en hætt var við þá ferð eftir harkaleg viðbrögð bæði í Nuuk og Kaupmannahöfn.

Ákveðið var að lokum að J.D. Vance varaforseti og eiginkona hans myndu í staðinn heimsækja herstöðina bandarísku í Pituffik á norðvestanverðu Grænlandi. Þar hafa Bandaríkjamenn starfrækt nyrstu herstöð sína um 1500 kílómetrum norður af Nuuk síðan 1953. Lengst af hefur herstöðin gengið undir nafninu Thule eftir landinu goðsagnakennda í norðri Ultima Thule en var endurnefnt Pituffik árið 2023. Eiðið sem stöðin stendur á hefur alla tíð gengið undir því nafni meðal Grænlendinga.

Tvískinnungur í afstöðu til sjálfsákvörðunarréttar

Tímasetning heimsóknar þessarar bandarísku sendinefndar, í óþökk Grænlendinga, er einnig þýðingarmikil að því leytinu til að í dag tók ný landstjórn við taumunum í Nuuk. Breið samsteypustjórn þvert yfir hina pólitísku miðju sem leggur mikla áherslu á að koma skýrum skilaboðum til ráðamanna í Washington um að þeir láti af yfirlýsingum sínum um að innlima Grænland inn í Bandaríkin.

Sjá einnig: Ný ríkisstjórn í höfn á Grænlandi

Bæði Vance varaforseti og Donald Trump Bandaríkjaforseti hafa úttalað sig um mikilvægi sjálfsákvörðunarréttar grænlensku þjóðarinnar og þá miklu virðingu sem þeir bera fyrir Grænlendingum.

„Við berum virðingu fyrir sjálfsákvörðunarrétti Grænlands en mín skilaboð til þeirra eru að ég held að þið yrðuð talsvert öruggari undir bandarískri öryggisregnhlíf heldur þið hafið verið undir þeirri dönsku. Þeir láta hugrakka Bandaríkjamenn sjá um allt og vilja að við borgum brúsann,“ sagði Vance meðal annars á blaðamannafundi í Pituffik í dag.

Innlimun nauðsynleg fyrir heimsfrið

Ljóst þykir að markhópur ræðuhaldanna á herstöðinni í dag sé ráðherrar í Kristjánsborg frekar en óbreyttir fótgönguliðar á hjara veraldar.

Vance varaforseti sagði við stjórnendur á herstöðinni, og bandaríska fjölmiðla, að það væri ekki bara í þágu öryggis Grænlendinga að Bandaríkin hefðu aukin umsvif á þessum slóðum. Á afskekktu umhverfi stöðvarinnar búa um þúsund Grænlendingar sem voru hraktir frá heimaslóðum sínum norður til Qaanaaq þegar herstöðin var reist í Pituffik.

Sjá einnig: Sögulegar kosningar í skugga ásælni Trumps

Það sé fyrst og fremst í þágu „heimsfriðar“ og að það þyrftu ráðamenn í Evrópu að skilja.

„Og ef þeir skilja það ekki neyðumst við til að útskýra það fyrir þeim,“ sagði Vance.

„Ef maður lítur á Grænland núna, siglingarleiðirnar, þá erum við með kínversk og rússnesk skip um allar tryssur, það getum við ekki haft. Við ætlum ekki að treysta á Danmörku eða neinn annan til að bregðast við þessari stöðu,“ sagði hann.

Danir hafi ekki staðið sig

Hann segir Danmörku hafa vanfjármagnað öryggismálin og segist hafa orðið fyrir miklu aðkasti fyrir að „hafa orð á því augljósa.“ Nefnilega því að Danir hafa ekki staðið sína pligt.

„Skilaboð okkar til Danmerkur eru skýr: þið hafið ekki staðið ykkur gagnvart grænlensku þjóðinni. Þið hafið vanfjárfest í grænlensku þjóðinni, þið hafið vanfjárfest í öryggisinnviðum þessa ótrúlega, gullfallega landflæmis sem er fullt af ótrúlegu fólki,“ sagði Vance.

„Það þarf að breytast og það er vegna þess að það hafi ekki breyst að stefna Trumps forseta í málefnum Grænlands er eins og hún er,“ bætti hann við.